KÍNH GỬI: BAN CHỈ ĐẠO XÂY DỰNG CHÍNH SÁCH CHIẾN LƯỢC TRUNG ƯƠNG,
BAN TUYÊN GIÁO TRUNG ƯƠNG,
HỘI ĐỒNG LÝ LUẬN TRUNG ƯƠNG

Tôi xin trân trọng gửi tới Quý Cơ quan kiến nghị sau đây, xuất phát từ quá trình nghiên cứu thực tiễn, tổng hợp kinh nghiệm quốc tế và đặc biệt là quan sát sâu sắc về cấu trúc tư duy – xã hội của người Việt Nam trong giai đoạn phát triển mới. Mục đích của kiến nghị nhằm góp phần cụ thể hóa tinh thần đổi mới sáng tạo, cải cách thể chế và kiến tạo phát triển theo Nghị quyết 57, đồng thời xây dựng cơ sở lý luận – thực tiễn để hoàn thiện mô hình nhà nước, pháp luật và chiến lược quốc gia trong thời kỳ mới.

I. Sự cần thiết của việc đưa 4 đặc tính tư duy – xã hội vào chiến lược pháp luật và nghị quyết

Qua phân tích và khảo sát thực tiễn tại nhiều địa phương, cộng đồng và lĩnh vực khác nhau, có thể nhận thấy bốn đặc tính cơ bản trong tư duy và tổ chức xã hội của người Việt đang giữ vai trò quyết định đối với sự thành công hoặc thất bại của các chính sách:

Tính cộng đồng và cơ chế bảo vệ lợi ích nhóm

Khả năng linh hoạt – ứng biến trong hành vi và tổ chức

Sự đa dạng sâu sắc giữa các cộng đồng – nghề nghiệp – vùng miền

Cơ chế diễn giải chính sách khác nhau dẫn đến thực thi không đồng nhất

Những đặc tính này vốn tồn tại lâu dài như những “hạ tầng mềm” của đời sống xã hội Việt Nam. Tuy nhiên, hiện nay chúng chỉ được thừa nhận một cách rời rạc, chưa trở thành các khái niệm cốt lõi trong hoạch định chính sách, cũng chưa được tích hợp vào quá trình xây dựng luật pháp, nghị quyết hay thiết kế chiến lược quốc gia.

Kết quả là nhiều chính sách dù đúng hướng nhưng khi đi vào thực tế lại gặp phản ứng, bị bóp méo, bị lách hoặc triển khai sai lệch, gây ra những chi phí lớn mà cuối cùng người dân và thị trường là đối tượng chịu thiệt.

II. Kiến nghị đưa 4 đặc tính vào hệ thống chiến lược và pháp luật

Tôi xin kiến nghị Quý Cơ quan xem xét ba định hướng cụ thể:

1. Xây dựng khung lý luận chính thức về 4 đặc tính tư duy – xã hội

Các đặc tính này cần được định danh, định nghĩa và phân tích trong các đề án chiến lược cấp trung ương, tương tự như cách ta đã đưa “văn hóa”, “thể chế”, “lòng dân”, “niềm tin” vào nghị quyết.
Khung lý luận này sẽ làm cơ sở để:

Thiết kế chính sách phù hợp với tâm lý cộng đồng Việt Nam.

Tránh các mô hình áp đặt, máy móc, gây phản tác dụng.

Tạo nền tảng khoa học cho việc dự báo phản ứng xã hội.

2. Thể chế hóa thành nguyên tắc cốt lõi trong xây dựng pháp luật và nghị quyết

Đề nghị nghiên cứu bổ sung vào các quy trình lập pháp những nguyên tắc mới, bao gồm:

Nguyên tắc đồng nhất cách hiểu chính sách: tránh diễn giải lệch giữa các cấp.

Nguyên tắc linh hoạt trong thực thi nhưng trong giới hạn rõ ràng: “không bóp chết linh hoạt, nhưng không tạo ra tùy tiện”.

Nguyên tắc tham vấn đa cộng đồng: phản ánh đúng sự đa dạng của người Việt.

Nguyên tắc bảo vệ niềm tin cộng đồng: tránh tạo sốc chính sách.

Những nguyên tắc này sẽ giúp luật pháp và nghị quyết đi vào đời sống một cách tự nhiên và bền vững hơn.

3. Xác lập bản sắc chính trị – kinh tế Việt Nam trong thời kỳ mới

Việc nhận diện đúng bốn đặc tính cốt lõi cho phép chúng ta xây dựng một bản sắc chính trị – kinh tế đặc thù Việt Nam, phù hợp với bối cảnh toàn cầu biến động:

Một mô hình quản trị dựa trên đồng kiến tạo, không áp đặt tuyến tính.

Một hệ thống pháp luật có khung minh bạch – cách hiểu thống nhất – thực thi linh hoạt.

Một cấu trúc phát triển kinh tế – xã hội ứng dụng năng lực thích ứng của người Việt, nhưng có kỷ luật và trật tự.

Điều này phù hợp hoàn toàn với tinh thần Nghị quyết 57 về đổi mới sáng tạo, khoa học công nghệ, đổi mới thể chế và xây dựng con người Việt Nam thời kỳ mới.

III. Kết luận

Việc đưa 4 đặc tính tư duy – xã hội này vào chiến lược quốc gia không chỉ giúp hoàn thiện hệ thống pháp luật, nghị quyết, mà quan trọng hơn, tạo ra sự tương thích giữa bản sắc con người Việt Nam và mô hình phát triển mới. Khi tư duy chính sách được điều chỉnh để phù hợp với đặc điểm dân tộc, chúng ta sẽ giảm được rủi ro chính sách, tăng tính đồng thuận, cải thiện hiệu quả thực thi, và xây dựng một nền tảng vững chắc cho phát triển bền vững.

Tôi kính mong Quý Cơ quan xem xét, nghiên cứu và đưa vấn đề này vào chương trình xây dựng chiến lược trung hạn và dài hạn của Đảng.

Xin trân trọng cảm ơn.