TÍNH CẤP THIẾT VÀ CƠ SỞ PHÁT TRIỂN DỰ ÁN CÔNG VIÊN SÁCH TP.HCM
1. Tính cấp thiết của dự án
Trong bối cảnh đô thị hóa nhanh chóng và nhịp sống hiện đại tại TP.HCM, thói quen đọc sách và việc tiếp cận tri thức truyền thống đang bị mai một. Văn hóa đọc, vốn là nền tảng phát triển trí tuệ và nhân cách con người, đang phải cạnh tranh với các hình thức giải trí nhanh, mạng xã hội và nội dung số. Các không gian công cộng hiện hữu, như công viên, hầu hết được thiết kế chủ yếu phục vụ mục đích “cây xanh – cảnh quan”, thiếu các tiện ích văn hóa – tri thức.
Do đó, việc hình thành một Công viên Sách là cần thiết để:
Tạo ra một không gian công cộng mới, hấp dẫn, truyền cảm hứng và khuyến khích văn hóa đọc;
Nâng cao dân trí, thúc đẩy sáng tạo và hình thành lối sống tri thức cho cộng đồng;
Tái tạo cân bằng văn hóa trong đô thị, giữa không gian thương mại và không gian tri thức;
Tạo điểm nhấn văn hóa đô thị, phục vụ nhu cầu trải nghiệm của cả người dân lẫn du khách quốc tế;
Khởi tạo hệ sinh thái văn hóa – kinh tế – sáng tạo, gắn kết xuất bản, ẩm thực, nghệ thuật và công nghệ.
Thời điểm hiện tại là phù hợp, bởi TP.HCM đang hướng tới phát triển thành thành phố sáng tạo, năng động và hội nhập quốc tế, đồng thời nhu cầu về không gian tri thức công cộng, văn hóa trải nghiệm, và điểm đến du lịch mới đang gia tăng.
2. Cơ sở khoa học
Các nghiên cứu quốc tế và thực tiễn đô thị cho thấy:
Công viên không chỉ là “lá phổi xanh” mà còn là trung tâm sinh hoạt văn hóa – xã hội, tăng cường kết nối cộng đồng, cải thiện sức khỏe tinh thần và phát triển kỹ năng xã hội;
Không gian kết hợp sách – cây xanh – trải nghiệm sáng tạo giúp củng cố thói quen đọc, phát triển tư duy phản biện và sáng tạo, đặc biệt ở học sinh, sinh viên và người trẻ;
Các mô hình “Book Park” hay “Library Park” ở các thành phố như Singapore, Seoul, Tokyo chứng minh rằng công viên tri thức tạo ra hiệu ứng lan tỏa tri thức – văn hóa – kinh tế, đồng thời nâng tầm hình ảnh đô thị.
Do đó, việc thiết lập công viên sách tại TP.HCM dựa trên cơ sở khoa học về tâm lý học giáo dục, phát triển cộng đồng và quy hoạch đô thị hiện đại, giúp tăng cường sự tương tác giữa con người – tri thức – không gian.
3. Cơ sở pháp lý
Dự án Công viên Sách hoàn toàn phù hợp với hệ thống pháp luật Việt Nam và các chủ trương phát triển văn hóa, bao gồm:
Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, Luật Thể dục – Thể thao, Luật Du lịch và các nghị quyết về phát triển đô thị bền vững;
Nghị quyết 57/NQ-CP năm 2022 về cơ chế hỗ trợ, phát triển hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, khuyến khích các mô hình xã hội – văn hóa mới;
Chiến lược phát triển văn hóa đọc quốc gia 2021–2030: khuyến khích các địa phương phát triển hệ thống thư viện, không gian đọc, và điểm đến tri thức công cộng;
Các văn bản quy hoạch đô thị của TP.HCM về không gian công cộng, mảng xanh, phố đi bộ, trung tâm văn hóa, thư viện, cho phép tích hợp chức năng văn hóa – tri thức vào công viên hiện hữu.
Như vậy, Công viên Sách không vi phạm quy định hiện hành mà thậm chí được khuyến khích về mặt pháp lý, với tiềm năng nhận hỗ trợ từ chính sách khuyến khích sáng tạo, đổi mới và phát triển văn hóa.
4. Cơ sở lý luận – thực tiễn về văn hóa đọc tại TP.HCM
TP.HCM là trung tâm kinh tế – văn hóa – sáng tạo lớn nhất Việt Nam, nhưng văn hóa đọc hiện đang thiếu một điểm nhấn cộng đồng quy mô, ngoài các mô hình nhỏ như Đường sách Nguyễn Văn Bình;
Người dân, đặc biệt là học sinh, sinh viên, gia đình và khách du lịch quốc tế, cần không gian đọc mở, hấp dẫn, gắn với trải nghiệm văn hóa – giải trí – sáng tạo;
Công viên sách sẽ tạo điều kiện để văn hóa đọc trở thành một lối sống, một hệ sinh thái đô thị, nơi tri thức kết hợp cùng kinh tế sáng tạo, ẩm thực, nghệ thuật và công nghệ;
Dự án đáp ứng xu hướng đô thị toàn cầu, nơi tri thức và sáng tạo được đưa vào thiết kế không gian công cộng, vừa nâng cao chất lượng sống, vừa góp phần phát triển kinh tế sáng tạo – du lịch văn hóa bền vững.
Công viên Sách TP.HCM là dự án cấp thiết, khả thi và phù hợp pháp lý, mang ý nghĩa chiến lược về phát triển văn hóa, tri thức, sáng tạo và kinh tế đô thị. Nó không chỉ tạo ra không gian đọc sách hấp dẫn, mà còn hình thành hệ sinh thái văn hóa – sáng tạo – kinh tế, góp phần nâng tầm TP.HCM trở thành thành phố tri thức, sáng tạo và bản sắc, xứng tầm quốc tế. Tinh thần Nghị quyết 57/NQ-CP về phát triển khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo
Nghị quyết 57 khẳng định tầm quan trọng của việc xây dựng môi trường sáng tạo – tri thức – đổi mới, đồng thời khuyến khích các mô hình xã hội hóa khoa học, công nghệ và tri thức để thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội. Công viên Sách TP.HCM hoàn toàn phù hợp với tinh thần này, vì:
Nó là không gian tri thức mở, nơi con người tiếp cận, chia sẻ và tạo ra tri thức mới;
Hỗ trợ phát triển công nghệ sáng tạo trong xuất bản, đọc sách điện tử, audiobook, VR/AR gắn với tri thức;
Tạo điều kiện cho các doanh nghiệp xã hội, startup văn hóa và các sáng kiến giáo dục – tri thức phát triển, thực hiện mục tiêu của Nghị quyết 57 về cộng sinh tri thức – đổi mới – sáng tạo.
Luật Khoa học – Công nghệ và Đổi mới sáng tạo (2020)
Luật này khuyến khích tích hợp tri thức và sáng tạo vào đời sống xã hội, đồng thời thúc đẩy sự tham gia của cộng đồng và doanh nghiệp trong nghiên cứu, phát triển và đổi mới sáng tạo. Công viên Sách là mô hình điển hình:
Kết hợp văn hóa đọc – giáo dục – công nghệ, trở thành “trung tâm tri thức ngoài trời” thúc đẩy nghiên cứu và ứng dụng sáng tạo;

Tạo nền tảng cho thử nghiệm, trải nghiệm, và lan tỏa sáng kiến văn hóa – giáo dục, từ đó khuyến khích người dân và các tổ chức tham gia phát triển tri thức.
Luật Văn hóa – Di sản (2016) và Chiến lược phát triển văn hóa quốc gia
Luật Văn hóa – Di sản và các chiến lược phát triển văn hóa nhấn mạnh việc bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa, di sản và phát triển văn hóa trở thành động lực kinh tế – xã hội. Công viên Sách TP.HCM đáp ứng các mục tiêu này:
Tạo môi trường giáo dục văn hóa, giao lưu tri thức và sáng tạo, gắn với truyền thống văn hóa Việt Nam;
Giúp văn hóa đọc trở thành trụ cột phát triển con người và xã hội, thúc đẩy đô thị hóa văn minh, nâng cao dân trí và bản sắc đô thị;
Hình thành điểm đến văn hóa – du lịch đặc trưng, liên kết với các di sản, phố đi bộ, trung tâm văn hóa, góp phần quảng bá hình ảnh TP.HCM – Việt Nam ra quốc tế.
Văn hóa là trụ cột tăng trưởng quốc gia
Các chiến lược phát triển văn hóa quốc gia định hướng: văn hóa không chỉ là giá trị tinh thần mà còn là động lực kinh tế, sáng tạo và xã hội. Công viên Sách là mô hình cụ thể hóa
Kết hợp giá trị tri thức – văn hóa – kinh tế, tạo chuỗi giá trị từ sách đến ẩm thực, du lịch, nghệ thuật, công nghiệp sáng tạo;
Tạo nền tảng sáng tạo và khởi nghiệp văn hóa, nâng tầm tri thức Việt, phát triển thương hiệu, sản phẩm xuất khẩu dựa trên văn hóa và trí tuệ;
Xây dựng TP.HCM thành thành phố tri thức – sáng tạo, nơi văn hóa đọc trở thành động lực phát triển bền vững, vừa nâng cao dân trí, vừa thúc đẩy kinh tế sáng tạo và du lịch văn hóa.
Việc triển khai Công viên Sách TP.HCM lúc này là hết sức cấp thiết, bởi dự án kết hợp tinh thần Nghị quyết 57, Luật Khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, Luật Văn hóa – Di sản, và chiến lược phát triển văn hóa quốc gia, tạo ra một nền tảng tri thức – văn hóa – kinh tế đô thị, đáp ứng nhu cầu phát triển đô thị hiện đại, đồng thời khẳng định vị thế TP.HCM là thành phố sáng tạo, tri thức và bản sắc trên trường quốc tế. HIỆN TRẠNG VĂN HÓA ĐỌC VÀ CÁC KHU VỰC SÁCH TẠI TP.HCM
Hiện nay, TP.HCM đã có một số khu vực sách, điểm đọc và nhà sách, nổi bật nhất là Đường sách Nguyễn Văn Bình. Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy những khu vực này vẫn còn nhiều hạn chế:
Quy mô và phạm vi chưa xứng tầm
Các khu vực sách hiện hữu còn nhỏ hẹp, không đủ sức phục vụ hàng triệu người dân và du khách;
Đường sách Nguyễn Văn Bình là mô hình thành công nhưng quy mô quá hạn chế, không đáp ứng nhu cầu đọc, giao lưu, trải nghiệm sáng tạo rộng khắp thành phố.
Thiếu các quần thể văn hóa đọc
Nhà sách và các điểm bán sách hiện nay chủ yếu tập trung vào bán hàng và thương mại, thiếu các hoạt động tương tác cộng đồng, giao lưu tác giả – độc giả, hội thảo, tọa đàm;
Không có không gian tổ chức sự kiện tri thức liên tục, dẫn đến việc sách tồn tại ở dạng tĩnh, không tạo ra sức sống lâu dài cho cộng đồng đọc.
Hệ sinh thái đọc chưa hoàn chỉnh
Các thành phần của hệ sinh thái đọc, gồm thư viện cộng đồng, không gian đọc mở, quán cà phê sách, sân chơi sáng tạo, xưởng workshop, sự kiện văn hóa, chưa được tích hợp đồng bộ;

Môi trường đọc hiện nay chưa đủ hấp dẫn để thay đổi thói quen đọc, đặc biệt đối với giới trẻ, học sinh, sinh viên, dẫn đến việc văn hóa đọc chưa trở thành lối sống đô thị.

Tách biệt với không gian đô thị
Các khu vực sách hiện nay ít liên kết với công viên, phố đi bộ, trung tâm văn hóa, trường học;
Người dân đến các điểm đọc chủ yếu để mua sách, chứ chưa được trải nghiệm không gian tri thức toàn diện, tạo ra tương tác xã hội và cảm xúc sâu sắc.
Như vậy, TP.HCM hiện đang thiếu một mô hình đọc sách quy mô lớn, có hệ sinh thái đồng bộ, kết hợp tri thức – văn hóa – sáng tạo và giải trí, vừa phục vụ cộng đồng, vừa trở thành biểu tượng văn hóa đô thị.
Đây chính là cơ sở để Công viên Sách ra đời: một không gian mở, quy mô, tích hợp các thành phần của hệ sinh thái tri thức, trở thành điểm đến văn hóa – tri thức – sáng tạo hàng đầu, khơi dậy thói quen đọc sách và thúc đẩy phát triển văn hóa, giáo dục, du lịch và kinh tế sáng tạo tại TP.HCM. 1. Mục tiêu của đề án
Xây dựng mô hình Công viên Sách đầu tiên tại Việt Nam, kết hợp không gian xanh, tri thức, văn hóa và sáng tạo, trở thành biểu tượng văn hóa – tri thức của TP.HCM.
Tạo dựng hệ sinh thái đọc hoàn chỉnh, bao gồm thư viện, khu đọc mở, quán cà phê sách, xưởng sáng tạo, sự kiện văn hóa và giáo dục, gắn kết cộng đồng, doanh nghiệp xã hội, các tổ chức giáo dục.
Khơi dậy thói quen đọc và nâng cao dân trí, đặc biệt với học sinh, sinh viên, thanh thiếu niên, người cao tuổi và cộng đồng yêu sách.
Kích hoạt chuỗi giá trị văn hóa – kinh tế – sáng tạo, liên kết văn hóa đọc với du lịch, ẩm thực, nghệ thuật, xuất bản, và các ngành công nghiệp sáng tạo.
Hình thành điểm đến văn hóa – tri thức quy mô quốc gia và quốc tế, góp phần nâng tầm TP.HCM thành “thành phố tri thức – sáng tạo” trong khu vực ASEAN.
2. Nhóm đối tượng hưởng lợi
Người dân TP.HCM: học sinh, sinh viên, người lao động, người cao tuổi, gia đình;
Du khách trong nước và quốc tế, muốn trải nghiệm văn hóa đọc, giải trí tri thức và sáng tạo;
Các tổ chức giáo dục, thư viện, nhà xuất bản, đơn vị phát hành sách, các nhóm sáng tạo, startup văn hóa;
Doanh nghiệp và các quán cà phê – ẩm thực, có thể kết nối với hệ sinh thái tri thức để phát triển mô hình kinh tế – văn hóa.
3. Giá trị dự kiến đem lại
Văn hóa – xã hội:
Nâng cao thói quen đọc và dân trí, thúc đẩy giao lưu tri thức – sáng tạo;
Tăng cường sự gắn kết cộng đồng, kết nối các nhóm tri thức, sáng tạo, giáo dục;
Bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa Việt trong đời sống hiện đại.
Kinh tế:
Doanh thu trực tiếp từ bán sách, dịch vụ trải nghiệm, ẩm thực, sự kiện văn hóa;
Gia tăng giá trị bất động sản xung quanh và phát triển du lịch văn hóa;
Hỗ trợ phát triển các ngành công nghiệp sáng tạo, ẩm thực, xuất bản, truyền thông.
Giá trị biểu tượng và chiến lược:
Là mô hình tiên phong, có thể nhân rộng ra Hà Nội, Đà Nẵng, Huế;
Khẳng định TP.HCM là “thành phố tri thức – sáng tạo”, mở ra cơ hội cho hợp tác quốc tế về văn hóa, giáo dục và sáng tạo;
Trở thành biểu tượng phát triển văn hóa – tri thức – kinh tế bền vững theo định hướng chiến lược quốc gia.
4. Nội dung nghiên cứu của đề án
Khảo sát hiện trạng văn hóa đọc tại TP.HCM, phân tích các mô hình sách, khu đọc, điểm giao lưu tri thức hiện hữu;
Nghiên cứu mô hình công viên sách quốc tế, xác định các thành phần chính: quảng trường tri thức, phố sách, thư viện cộng đồng, xưởng sáng tạo, không gian trải nghiệm, quán cà phê – ẩm thực;
Đề xuất cơ chế quản lý và vận hành, bao gồm:
Quản lý nhà nước – xã hội hóa – doanh nghiệp;
Hợp tác với các nhà xuất bản, thư viện, trường học, startup sáng tạo;
Chiến lược tổ chức sự kiện, hội sách, lễ hội văn hóa thường xuyên.
Đề xuất cơ sở hạ tầng và thiết kế không gian, bao gồm: cây xanh, sân chơi, không gian đọc mở, công trình tiện ích, kết nối giao thông, an ninh, chiếu sáng;
Đánh giá tác động kinh tế – văn hóa – xã hội, dự kiến lượt khách, doanh thu, lợi ích cộng đồng, tác động truyền thông và thương hiệu TP.HCM;
Xây dựng lộ trình triển khai, giai đoạn thí điểm – hoàn thiện – nhân rộng.

5. Vị trí lựa chọn đề xuất
Công viên Lê Văn Tám, quận 1, TP.HCM
Lý do lựa chọn:
Vị trí trung tâm, kết nối các tuyến đường lớn, dễ tiếp cận;
Không gian cây xanh hiện hữu, có thể kết hợp giữa công viên sinh thái và công viên tri thức;
Lịch sử và giá trị biểu tượng, từ nghĩa trang đến công viên, nay có thể trở thành “công viên sách” mang chiều sâu nhân văn;
Xung quanh có nhiều trường học, quán cà phê, nhà hàng, trung tâm sáng tạo, thuận lợi cho hình thành hệ sinh thái văn hóa – tri thức – sáng tạo;
Gần các điểm du lịch, trung tâm văn hóa, thuận lợi cho tham quan, tổ chức sự kiện và liên kết không gian đô thị. 1. Ứng dụng thực tiễn của đề án
Thúc đẩy văn hóa đọc và nâng cao dân trí
Tạo ra môi trường đọc sách hấp dẫn, kết hợp trải nghiệm trực tiếp, không gian mở và tương tác cộng đồng;
Khuyến khích thói quen đọc từ trẻ em đến người cao tuổi, góp phần hình thành lối sống tri thức và sáng tạo;
Hỗ trợ giáo dục ngoài nhà trường, cung cấp nguồn tài nguyên học tập phong phú, đa dạng.
Tạo không gian văn hóa công cộng đa chiều
Biến công viên từ “lá phổi xanh” đơn thuần thành công viên tri thức – văn hóa – sáng tạo, nơi cộng đồng tham gia, trải nghiệm và phát triển kỹ năng;
Hình thành điểm giao lưu văn hóa, nghệ thuật, triển lãm, tọa đàm, hội sách, lễ hội sáng tạo thường xuyên.
Kích hoạt kinh tế sáng tạo và ngành công nghiệp văn hóa
Tạo mô hình kinh tế đêm tri thức: doanh thu từ sách, ẩm thực, trải nghiệm, sự kiện;

Liên kết xuất bản, nghệ thuật, ẩm thực, phim ảnh, thời trang thủ công, đưa văn hóa trở thành động lực phát triển kinh tế đô thị;

Hỗ trợ doanh nghiệp văn hóa, startup sáng tạo và các dự án xã hội.
Mở rộng quy mô và khả năng nhân rộng
Là mô hình thử nghiệm quy mô, có thể nhân rộng ra các thành phố khác: Hà Nội, Đà Nẵng, Huế;
Cung cấp dữ liệu, kinh nghiệm quản lý, vận hành, kết hợp nhà nước – xã hội – doanh nghiệp cho các dự án công viên tri thức tương tự.
Đóng góp vào chiến lược phát triển đô thị thông minh – sáng tạo
Tích hợp công viên sách vào tổng thể quy hoạch đô thị, kết nối với phố đi bộ, trung tâm văn hóa, trường học, thư viện;
Tăng cường sự tương tác giữa không gian xanh, văn hóa, giáo dục, giải trí và kinh tế, trở thành trung tâm sinh hoạt cộng đồng năng động. 2. Điểm đột phá của mô hình Công viên Sách so với thông thường
Hệ sinh thái tri thức – văn hóa – sáng tạo đồng bộ
Không chỉ là bán sách hay thư viện, mà là quảng trường tri thức, phố sách, xưởng sáng tạo, không gian đọc mở, quán cà phê tri thức, ẩm thực gắn văn hóa;
Sách trở thành trung tâm, nhưng được sống trong hoạt động sáng tạo, giao lưu, trải nghiệm và sản xuất văn hóa.
Tương tác đa chiều và trải nghiệm cộng đồng
Loại bỏ ranh giới khô cứng giữa tác giả – độc giả, người sáng tạo – người thưởng thức;
Sự kiện thường xuyên, hội sách đêm, triển lãm, tọa đàm, sân chơi sáng tạo cho trẻ, yoga, thiền, các lớp học ngắn hạn;
Tạo ra nhịp điệu tri thức liên tục, người dân quay lại nhiều lần để trải nghiệm khác nhau.
Kết nối không gian đô thị và phát triển kinh tế sáng tạo
Gắn công viên với phố đi bộ, trung tâm văn hóa, quán cà phê, trường học, ẩm thực, du lịch;
Hình thành một trạm phát sóng tri thức – văn hóa – thương mại, biến văn hóa đọc thành động lực tăng trưởng kinh tế;
Tích hợp các công nghệ mới: sách điện tử, audiobook, thực tế ảo (VR), trải nghiệm sáng tạo kỹ thuật số.
Biểu tượng văn hóa – tri thức quy mô quốc gia và quốc tế
Là công viên sách đầu tiên và quy mô nhất Việt Nam;
Có thể tổ chức hội chợ sách quốc tế, lễ hội đọc, giao lưu tác giả, tạo dấu ấn trên bản đồ văn hóa ASEAN;
Không chỉ phục vụ nhu cầu cá nhân, mà là nền tảng xuất khẩu tri thức, ý tưởng, sản phẩm sáng tạo Việt Nam.
Phát triển văn hóa đọc gắn liền với đời sống và lối sống đô thị
Đọc sách không còn là hoạt động cá nhân, mà trở thành lối sống cộng đồng, gắn với giải trí, nghệ thuật, giáo dục và thể thao tinh thần;
Hình thành các “thói quen đọc tự nhiên” từ trẻ em, sinh viên, đến người cao tuổi, trong một môi trường xanh, sáng tạo, an toàn và thân thiện. 1. Tính khả thi của mô hình
Vị trí chiến lược và sẵn có hạ tầng
Lựa chọn Công viên Lê Văn Tám nằm trung tâm TP.HCM, kết nối các tuyến giao thông chính, gần trường học, nhà văn hóa, quán cà phê, nhà hàng và trung tâm thương mại;
Không gian cây xanh hiện hữu, dễ tích hợp các tiện ích mới;
Tính khả thi về pháp lý cao: đất công, thuộc quản lý Sở Văn hóa & Thể thao, thuận lợi trong thủ tục cấp phép và xã hội hóa đầu tư.
Mô hình vận hành kết hợp nhiều nguồn lực
Sự phối hợp giữa Nhà nước – doanh nghiệp – xã hội dân sự đảm bảo nguồn vốn và quản lý bền vững;
Xã hội hóa: quán cà phê, gian hàng sách, dịch vụ trải nghiệm;
Dễ dàng thu hút tài trợ, hợp tác với nhà xuất bản, trường học, startup sáng tạo và các tổ chức văn hóa.
Khả năng đáp ứng nhu cầu cộng đồng
Thói quen đọc sách và nhu cầu trải nghiệm văn hóa ngày càng tăng ở TP.HCM;
Thiếu không gian công cộng quy mô, đa năng, văn hóa đọc là một nhu cầu thực tế;
Các mô hình tương tự trên thế giới (City Library, Book Garden) đã chứng minh thành công về thu hút cộng đồng, doanh thu dịch vụ và tác động xã hội.
2. Điểm đổi mới sáng tạo
Hệ sinh thái tri thức – văn hóa – sáng tạo
Không chỉ là nơi đọc sách, mà tích hợp quảng trường tri thức, phố sách, thư viện cộng đồng, xưởng sáng tạo, quán cà phê – ẩm thực, sân thể thao và không gian sự kiện;
Kết hợp trải nghiệm thực tế ảo, sách điện tử, audiobook, tương tác đa phương tiện.

Kết nối cộng đồng và đô thị

Thiết kế mở, dễ tiếp cận, khuyến khích mọi lứa tuổi tham gia;
Không gian linh hoạt tổ chức hội sách, triển lãm, lễ hội, workshop, tạo mạch trải nghiệm liên tục;
Liên kết với các trung tâm văn hóa, trường học, phố đi bộ, tạo điểm đến văn hóa thường trực trong đô thị.
Tích hợp kinh tế sáng tạo và văn hóa

Mô hình tạo ra chuỗi giá trị: sách → giáo dục → giải trí → thương mại → du lịch;

Ẩm thực, quán cà phê, sản phẩm thủ công, thời trang địa phương gắn với nội dung sách và sự kiện;
Mở ra kinh tế đêm tri thức, vừa mang lại doanh thu, vừa tăng cường văn hóa đô thị.
3. Đóng góp vào tăng trưởng bền vững của TP.HCM
Văn hóa và xã hội
Nâng cao tri thức, thói quen đọc, tư duy sáng tạo, kỹ năng xã hội cho cộng đồng;
Tạo môi trường giao lưu liên thế hệ, kết nối trí thức, nghệ sĩ, nhà sáng tạo;
Hình thành điểm nhấn văn hóa – xã hội trung tâm, tăng tính hấp dẫn và bản sắc đô thị.
Kinh tế – sáng tạo
Doanh thu trực tiếp: bán sách, dịch vụ trải nghiệm, ẩm thực, hội sách;
Doanh thu gián tiếp: du lịch, sản phẩm sáng tạo, thương hiệu địa phương;
Kích hoạt chuỗi giá trị văn hóa – sáng tạo, góp phần đa dạng hóa nền kinh tế đô thị.
Bền vững môi trường và đô thị
Kết hợp cây xanh hiện hữu, không gian công cộng, tiện ích thân thiện với môi trường;
Hình thành mô hình “công viên thông minh – sinh thái – tri thức” có thể nhân rộng;
Thúc đẩy văn hóa sống xanh, học tập, vận động, thư giãn – cân bằng đời sống đô thị hóa nhanh.
Tóm lại, mô hình Công viên Sách TP.HCM không chỉ khả thi về mặt hạ tầng, pháp lý và nguồn lực, mà còn đột phá về cách tiếp cận văn hóa đọc, sáng tạo, kinh tế đô thị và trải nghiệm cộng đồng. Đây là công cụ chiến lược để TP.HCM vừa nâng cao tri thức, vừa tạo ra giá trị kinh tế và xã hội bền vững, đồng thời hình thành biểu tượng văn hóa – tri thức xứng tầm quốc tế. KẾ HOẠCH TRIỂN KHAI DỰ ÁN CÔNG VIÊN SÁCH TP.HCM
1. Nguyên tắc tổ chức không gian và chức năng
Không gian mở, kết nối và đa chiều: Mỗi khu vực phải tương tác với nhau, không tách biệt, tạo thành hệ sinh thái đọc – sáng tạo – văn hóa.
Ưu tiên cây xanh, tiện ích công cộng, an toàn và thân thiện: Giữ lại cảnh quan hiện hữu, bố trí ghế, đường đi, chiếu sáng, nhà vệ sinh, bãi đậu xe, đảm bảo tiếp cận thuận tiện cho mọi lứa tuổi.
Tích hợp công nghệ và tương tác: Ứng dụng sách điện tử, audiobook, VR, AR, trải nghiệm đa phương tiện, kết hợp giáo dục STEM và sáng tạo nghệ thuật.
Linh hoạt cho sự kiện và phát triển cộng đồng: Không gian có thể điều chỉnh cho hội sách, triển lãm, tọa đàm, lễ hội sáng tạo.
2. Các khu chức năng chính
2.1 Quảng trường tri thức trung tâm
Là trái tim của công viên sách, nơi hội tụ các hoạt động lớn: ra mắt sách, tọa đàm, biểu diễn nghệ thuật, chiếu phim văn học;
Diện tích dự kiến: 3.000–5.000 m², thiết kế mở, có sân khấu ngoài trời, chỗ ngồi di động;
Trang bị hệ thống âm thanh, ánh sáng, wifi công cộng, màn hình hiển thị thông tin sự kiện;
Không gian cho các hoạt động sáng tạo, workshop, lớp học ngắn hạn cho trẻ và thanh thiếu niên.
2.2 Phố sách và các gian trưng bày
Dãy phố sách dài, bố trí theo chủ đề: sách giáo dục, văn học, sách thiếu nhi, sách nghiên cứu, sách nghệ thuật;
Kết hợp nhà xuất bản, đơn vị phát hành, nhóm làm sách độc lập;
Khu vực giới thiệu sách điện tử, audiobook, công nghệ thực tế ảo (VR/AR);
Có không gian đọc nhanh, ghế thư giãn, góc bàn để viết và thảo luận.
2.3 Thư viện cộng đồng – khu đọc mở
Thư viện ngoài trời, trong mái kính hoặc bán kính xanh;
Khu đọc yên tĩnh cho người lớn tuổi, sinh viên; góc sáng tạo cho trẻ em;
Trang bị kệ sách di động, sách theo chủ đề luân phiên;
Không gian đọc sách kết hợp với âm nhạc nhẹ, cây xanh và hồ nước.
2.4 Xưởng sáng tạo – phòng workshop
Xưởng nghệ thuật thủ công, vẽ, làm sách, thiết kế bìa, phim ngắn, báo mini;
Tổ chức lớp học kỹ năng kể chuyện, sáng tạo nội dung, STEM – văn hóa;
Không gian dành cho thanh thiếu niên, sinh viên, nhóm sáng tạo khởi nghiệp.
2.5 Quán cà phê – ẩm thực tri thức
Kết hợp cà phê, trà, quán ăn nhẹ gắn với chủ đề văn hóa, sách và vùng miền;
Không gian đa dạng: yên tĩnh cho nghiên cứu, mở cho giao lưu nhóm trẻ, thanh tịnh cho người cao tuổi;
Thức ăn, đồ uống mang ý nghĩa giáo dục, văn hóa hoặc lấy cảm hứng từ sách;
Tích hợp trải nghiệm “ẩm thực – tri thức”: sự kiện nếm thử, kể chuyện qua món ăn, phối hợp với lễ hội sách.
2.6 Khu thể thao – sức khỏe tinh thần
Yoga, thiền, dưỡng sinh, chạy bộ, tập luyện ngoài trời;
Kết hợp đọc sách nhẹ, đọc truyện ngắn, hướng dẫn thư giãn;
Tạo mạch trải nghiệm: vận động – tĩnh lặng – sáng tạo – học tập.
2.7 Không gian sự kiện
Dành cho hội sách, lễ hội văn hóa đọc, triển lãm mỹ thuật, đường thơ, trại sáng tạo;
Diện tích linh hoạt, kết nối quảng trường, phố sách và khu xưởng sáng tạo;
Trang bị cơ sở hạ tầng tạm thời hoặc cố định: lều triển lãm, sân khấu di động, hệ thống chiếu sáng, âm thanh.
3. Hệ sinh thái vận hành
3.1 Quản lý và phối hợp
Nhà nước – xã hội hóa – doanh nghiệp: Sở Văn hóa & Thể thao, Sở Khoa học & Công nghệ TP.HCM cùng quản lý;
Hợp tác với các nhà xuất bản, trường học, thư viện, startup sáng tạo;
Cơ chế xã hội hóa: doanh nghiệp tài trợ sự kiện, quán cà phê, gian hàng sách, workshop;
Hội đồng cố vấn văn hóa – tri thức – đô thị để điều phối chiến lược phát triển dài hạn.
3.2 Hoạt động sự kiện thường xuyên
Hội sách mùa hè, lễ hội đọc, triển lãm sách quốc tế, tọa đàm tác giả;
Chương trình đọc sách đêm, chiếu phim văn học, biểu diễn nhạc/acoustic;
Workshop sáng tạo, kể chuyện, vẽ minh họa, lớp học báo mini cho thanh thiếu niên;
Các hoạt động tương tác với công nghệ: AR, VR, sách điện tử, trải nghiệm đọc sáng tạo.
3.3 Dịch vụ và trải nghiệm
Dịch vụ cho thuê sách, đọc tại chỗ;
Thẻ thành viên, ưu đãi học sinh – sinh viên;
Quán cà phê, ẩm thực kết hợp trải nghiệm sách;
Ứng dụng quản lý sự kiện, đặt chỗ, mua sách trực tuyến, tương tác đa phương tiện.
3.4 Đo lường hiệu quả
Lượt khách tham quan hàng năm, phân theo nhóm đối tượng;
Doanh thu trực tiếp – gián tiếp từ sách, trải nghiệm, ẩm thực, sự kiện;
Tác động xã hội: thói quen đọc, tương tác cộng đồng, sự tham gia vào sáng tạo;
Tác động truyền thông và thương hiệu: đánh giá mức độ ảnh hưởng văn hóa – kinh tế – du lịch.
4. Lộ trình triển khai
Giai đoạn 1 – Khảo sát và thiết kế chi tiết (6–12 tháng)
Khảo sát hiện trạng, nghiên cứu nhu cầu cộng đồng, tham khảo mô hình quốc tế;
Thiết kế kiến trúc, phân khu chức năng, cơ sở hạ tầng kỹ thuật, công nghệ;
Lập kế hoạch quản lý, vận hành, ngân sách và nguồn lực.
Giai đoạn 2 – Thí điểm và triển khai ban đầu (12–18 tháng)
Xây dựng quảng trường tri thức, phố sách, thư viện cộng đồng, quán cà phê – ẩm thực;
Thử nghiệm hoạt động sự kiện nhỏ, workshop sáng tạo;
Đo lường phản hồi cộng đồng, điều chỉnh vận hành.
Giai đoạn 3 – Hoàn thiện và mở rộng (18–36 tháng)
Hoàn thiện các khu xưởng sáng tạo, sân thể thao, không gian sự kiện;
Tổ chức hội sách quốc tế, lễ hội văn hóa định kỳ;
Thiết lập cơ chế bền vững: quản lý – xã hội hóa – doanh nghiệp, bảo trì, cập nhật công nghệ;
Lập kế hoạch nhân rộng mô hình ra các khu vực khác. Kính gửi:

Ban Thường vụ Thành ủy TP.HCM

Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM

V/v: Đề xuất xây dựng dự án “Công viên Sách TP.HCM” – Mô hình sáng tạo văn hóa và tri thức

Kính thưa Quý Lãnh đạo,
Thành phố Hồ Chí Minh là trung tâm kinh tế, văn hóa và sáng tạo của cả nước. Trong bối cảnh đô thị hóa nhanh, nhịp sống hiện đại cùng tác động của mạng xã hội và giải trí nhanh, văn hóa đọc truyền thống đang gặp nhiều thách thức. Các mô hình hiện hữu như các khu phố sách, nhà sách, thư viện, mặc dù góp phần lan tỏa tri thức, nhưng chưa thực sự tạo ra hệ sinh thái văn hóa đọc quy mô, liên kết và đa dạng, chưa đủ sức hấp dẫn cộng đồng và chưa phát huy hết tiềm năng văn hóa – kinh tế của thành phố.
Trên tinh thần Nghị quyết 57-NQ/TW về phát triển khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo, và Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo (2025), chúng tôi đề xuất xây dựng “Công viên Sách TP.HCM”, một dự án kết hợp không gian công cộng xanh, văn hóa đọc, sáng tạo và trải nghiệm, nhằm:
Mục tiêu chính của dự án:
Hình thành trung tâm tri thức ngoài trời, nơi hội tụ văn hóa đọc, giáo dục, nghệ thuật và giải trí;
Xây dựng hệ sinh thái văn hóa – tri thức – sáng tạo liên kết cộng đồng, nhà xuất bản, trường học, các tổ chức văn hóa và doanh nghiệp;
Tạo ra điểm nhấn văn hóa – du lịch của TP.HCM, nâng tầm thương hiệu “Thành phố sáng tạo” trên bản đồ quốc tế.
Nhóm đối tượng hưởng lợi:
Học sinh, sinh viên, người dân thành phố;
Các nhà văn hóa, tác giả, nghệ sĩ, nhà xuất bản;
Du khách trong nước và quốc tế;
Doanh nghiệp sáng tạo, ẩm thực và dịch vụ văn hóa.
Giá trị dự kiến:
Văn hóa – xã hội: nâng cao dân trí, thói quen đọc, kết nối tri thức và cộng đồng;
Kinh tế – sáng tạo: thúc đẩy kinh tế tri thức, du lịch văn hóa, chuỗi giá trị văn hóa – thương mại – dịch vụ;
Đô thị – môi trường: tạo không gian xanh, bền vững, kết hợp giải trí, thể thao và văn hóa, góp phần cân bằng đời sống đô thị.
Nội dung nghiên cứu và triển khai:

Thiết kế không gian mở, linh hoạt, kết hợp quảng trường tri thức, phố sách, thư viện cộng đồng, không gian workshop sáng tạo, quán cà phê và ẩm thực;
Xây dựng các sự kiện định kỳ: hội sách, triển lãm, lễ hội văn hóa đọc, hoạt động sáng tạo;
Ứng dụng công nghệ mới: sách điện tử, audiobook, trải nghiệm thực tế ảo, tương tác đa phương tiện;
Đánh giá tác động xã hội, kinh tế và môi trường, đảm bảo tính bền vững và nhân rộng mô hình.
Vị trí đề xuất:
Công viên Lê Văn Tám – trung tâm TP.HCM, thuận tiện kết nối giao thông, gần trường học, nhà văn hóa, quán cà phê và các trung tâm sáng tạo;
Không gian cây xanh sẵn có, dễ dàng tích hợp các tiện ích mới, tạo điểm nhấn văn hóa trong đô thị.
Tính cấp thiết của dự án được thể hiện qua:
Nhu cầu bức thiết tạo ra một không gian tri thức và văn hóa mở, đáp ứng nhu cầu đọc, học tập, sáng tạo của cộng đồng;
Đóng góp vào phát triển kinh tế sáng tạo, tạo chuỗi giá trị liên ngành từ sách, giáo dục, du lịch đến thương mại;

Thực hiện tinh thần đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực văn hóa, theo định hướng chiến lược phát triển TP.HCM trở thành “thành phố sáng tạo, tri thức” trong khu vực;
Thúc đẩy văn hóa đọc trở thành trụ cột phát triển văn hóa và tăng trưởng bền vững, phù hợp với các chiến lược quốc gia về văn hóa, khoa học – công nghệ và đổi mới sáng tạo.
Với các cơ sở khoa học, pháp lý và thực tiễn nêu trên, chúng tôi kính đề nghị Quý Lãnh đạo xem xét chủ trương nghiên cứu, lập đề án khả thi và triển khai dự án Công viên Sách TP.HCM. Dự án không chỉ là một công trình văn hóa, mà còn là biểu tượng tri thức, trung tâm kết nối sáng tạo và động lực tăng trưởng bền vững cho thành phố.
Kính mong nhận được sự quan tâm, chỉ đạo và tạo điều kiện của Thành ủy TP.HCM và Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM để dự án sớm được triển khai.
Trân trọng kính chào!